• BUCZKOWSKA DLA ZDROWIA,  PSYCHODIETETYKA

    Jak jeść mniej ?

    Jesteśmy po Świętach, Nowy Rok, nowe postanowienia, plany, plany i jeszcze raz plany, w tym dotyczące naszej wagi.

    Zapasy poświąteczne zjedzone, dodatkowe 2 kilo w biodrach jest !

    Czas działać 🙂

    Czy istnieją jakieś wskazówki, triki, które pozwolą jeść mniej/zdrowiej ? Nie mówię o głodowaniu, ale o rozsądnym podejściu do codziennego sposobu odżywiania.

    Tak, istnieją !

    Na początek zaskakujące badania nt. decyzji związanych z jedzeniem. Według badań podejmujemy ich ok. 200 dziennie !!! Pomyślmy..: “co zjem na śniadanie ? “, ” ile zjem ?”, ” co zamówię ?”, ” co zjem na deser ?”, “a może chipsy?”, itd., itp. Jeśli nie potrafimy sobie tego wyobrazić  albo uważamy, że podejmujemy mniej decyzji, świadczy to o tym, że znaczna część naszych decyzji dotycząca jedzenia jest AUTOMATYCZNA !

    Jeśli tak jest, to najlepszym wyjściem jest wprowadzenie uważności przy planowaniu, robieniu zakupów, posiłków oraz modyfikacja swojego otoczenia na tyle, na ile jest to możliwe. Na pewno znajdziesz coś dla siebie, a może uda Ci się wprowadzić wszystko…?!

    • Mniejszy talerz

    Tak, zjadamy tyle ile jest na talerzu – wiele osób tak ma! Jeżeli talerze będą mniejsze to zjemy mniej. Wielu z nas ignoruje sygnały wysyłane z ciała o tym, że jesteśmy nasyceni – gdy widzimy jedzenie po prostu jemy. Istotne jest aby wyłożyć cały posiłek na talerz, tyle ile chcesz zjeść – dotyczy to również wyjazdów, gdy dostępna jest ogromna ilość jedzenia.

    Kupuj w mniejszych pojemnikach/opakowaniach – gdy kupujemy w większych – zjemy więcej. W zeszłym roku podczas ograniczeń związanych z COVID – 19 robiliśmy zapasy, kupowaliśmy produkty w większych opakowaniach, było to praktyczne, ale mogło być zgubne wagowo 🙂

    •   Zredukuj wszystko co Cię rozprasza

    Ile zjadamy podczas oglądania telewizji, pracy przy komputerze ? Na pewno więcej. By jeść mniej, musimy skupiać uwagę na jedzeniu – dlatego tak ważne jest niekorzystanie ze szklanych ekranów. Bądź bardziej uważny – przynajmniej podczas pierwszej minuty, na początek – spróbuj określić smak, fakturę, kolor jedzenia. Może to spowoduje, że zaczniesz jeść wolniej – w końcu dopiero po ok. 20 minutach od rozpoczęcia posiłku, dostajemy sygnał, że jesteśmy nasyceni.

    To jest skuteczna praktyka, spróbuj może Ci się spodoba.

    •  Bądź uważny w towarzystwie

    Gdy jemy w pojedynkę jemy mniej, w towarzystwie drugiej osoby zjemy o 28% więcej jedzenia, o 53 % gdy jesteśmy w obecności 3 osób !!! W obecności 6 osób zjemy aż o 76 % więcej jedzenia ! Czyżby ograniczenia wprowadzone w Wigilię i Sylwestra miały dbać o naszą linię ? 🙂

    Tak na poważnie, nie twierdzę, że powinniśmy unikać jedzenia w większym gronie, ale dobrym sposobem jest np. przed pójściem do restauracji, postanowić co zjemy i ile zjemy. Np. warzywa z kurczakiem + przekąska lub spróbować 1 nową przystawkę. Takie wewnętrzne ustalenia przynoszą rezultaty.

    Delektuj się rozmową, spotkaniem, pij dużo wody.

    •  Wybór zdrowych produktów

    Kiedy mamy przed sobą duży wybór jedzenia – zjemy więcej. Dlatego dobrym sposobem jest pozbycie się niezdrowych produktów z domu – gdy ich nie masz – nie zjesz. Jeżeli nie jesteś w stanie tego zrobić, to umieść słodkości na najwyższej półce, w szczelnie zamkniętym pojemniku – jest szansa, że zanim je znajdziesz, otworzysz – chęć na nie minie. Warto kupić zdrowe przekąski lub przygotować je samemu, słodycze zamień na owoce.

    Nie zostawiaj w zasięgu wzroku, ciastek, czekoladek, chipsów – bo po nie sięgniesz! Zwłaszcza osoby z nadwagą lub otyłe mają tendencję do podjadania – często robią to nieświadomie.

    • Planuj, aby ograniczyć “wilczy apetyt”

    Są takie momenty, gdy mamy napady “wilczego głodu”- np. powrót z pracy, gdy ominęliśmy posiłek, itp. Wtedy zjemy szybko to, co jest dostępne od ręki. Najlepszym sposobem jest zaplanowanie co możesz zjeść lub przygotowanie awaryjnej przekąski/posiłku. Sprawdzi się porcja kaszy, serek wiejski z ciemnym pieczywem, owoce, orzechy. Unikajmy takich sytuacji, gdy mamy wahania cukru, bo nasz organizm dąży do wyrównania poziomu glukozy – wtedy jest duże ryzyko, że sięgniemy bo batona – chyba, że nie będzie go w domu, a zamiast niego piękny, zdrowy owoc 🙂

    Wybór należy do Ciebie !

    Mam nadzieję, że skorzystacie z tych wskazówek, niektóre są łatwiejsze do wprowadzenia, inne trudniejsze. Pamiętajcie, że niewielkie zmiany w doborze produktów, zmiana w otoczeniu, przybliżają Was do zdrowszego odżywiania, upragnionej sylwetki.

    Wszystkiego dobrego w Nowym Roku 🙂

    źródła: Raynor, Jeffrey i Wing, 2004, de Castro i Brewer,1991, Pożegnaj wagę, Joseph Ciarrochi,2019
    Obrazek: pixabay,com
  • BUCZKOWSKA DLA ZDROWIA

    Kamica żółciowa

    Temat na topie, przynajmniej dla dietetyka 🙂 Przyjrzyjmy się definicji.

    Kamica powstaje w wyniku wytrącania się złogów w obrębie różnych odcinków układu dróg żółciowych, tzn. w przewodach wewnątrz wątrobowych, pęcherzyku żółciowym lub w przewodach zewnątrz wątrobowych.

    Objawy kamicy zależą w dużej mierze od ich rozmieszczenia, jeśli złogi są umiejscowione luźno w pęcherzyku żółciowym – przebieg będzie bezobjawowy (częstość występowania to ok. 55- 75 % przypadków). Złóg blokujący okresowo ujście do przewodu pęcherzykowego będzie manifestował się okresowymi bólami ( kolki), dotyczy ok. 20 % przypadków. Kamień blokujący przewód pęcherzykowy da objawy ostrego zapalenia pęcherzyka ( ok 10 % przypadków).

    Kiedy grozi kamica żółciowa ?

    Jeżeli jesteś:

    • otyła/otyły BMI >30,
    • w wieku średnim,
    • kobietą,
    • z rodziny, w której odnotowano kamicę żółciową,
    • cukrzykiem.

    Schorzenie dotyka osoby otyłe, które spożywają nadmiar kalorii w stosunku do zapotrzebowania. Osoby te mają źle zbilansowaną dietę – duże spożycie tłuszczów ok. 44% a stosunkowo małe spożycie białka.

    Jakie produkty dominują? Kiełbasy, bekon, tłuste sery, chipsy, ciasta, ciasteczka, czekolady, mięso wieprzowe, wołowe.

    Jakich produktów nie ma ? Warzyw, owoców, ryb, chudego drobiu, kefiru, maślanki, białek roślinnych ( z soczewicy, ciecierzycy, fasoli itd.)

    Złe rozplanowanie posiłków. Są to 1, 2 posiłki (głównie wieczorem), bardzo obfite – ponieważ chcemy zaspokoić całe zapotrzebowanie energetyczne podczas tych posiłków.  Oczywiście koniec listy zamyka brak ruchu.

    Paradoksalnie stosowanie niskokalorycznych diet przez osoby otyłe, również zwiększa ryzyko rozwoju kamicy żółciowej. Dzieję się tak ponieważ ich organizm zmniejsza wydzielanie cholecystokininy – hormonu, który jest odpowiedzialny za obkurczanie się pęcherzyka żółciowego. Skutkiem tego jest zaburzenie tego mechanizmu, a to prowadzi do przedłużonego zastoju żółci w pęcherzyku żółciowym. Dlatego tak ważna jest systematyczna, zrównoważona utrata masy ciała.

    Wraz z wiekiem jesteśmy bardziej narażeni na ryzyko kamieni żółciowych. Ryzyko wzrasta w wieku średnim, częstość zachorowań wzrasta po 35 r. ż szczególnie u kobiet, osiąga maksimum w 5 i 6 dekadzie życia. Po 70 r. ż. kamica występuje jednakowo u obu płci.

    Kobiety są bardziej narażone na kamicę. Jest to wynik wpływu żeńskich hormonów płciowych na zwiększanie wydzielania cholesterolu do żółci i na motorykę pęcherzyka, która wpływa na zaleganie żółci. Badania również dowodzą, że antykoncepcja hormonalna, która została wcześnie wprowadzona  (14- 19 rok życia ) zwiększa ryzyko kamicy w 4, 5 dekadzie życia.

    Niektóre choroby predysponują do pojawienia się kamicy żółciowej. Długotrwała cukrzyca odpowiada za powstanie neuropatii cukrzycowej, która zaburza obkurczanie się pęcherzyka i powoduje zaleganie żółci. Również niskie stężenie cholesterolu HDL (korzystna frakcja cholesterolu, którą można znaleźć m.in. w tłustych rybach morskich) wpływa na częstsze występowanie kamicy u obu płci.

    Gdy jesteś w grupie ryzyka, nie jesteś na straconej pozycji ponieważ masz realny wpływ na takie czynniki jak : otyłość, sposób odżywiania się czy prawidłowe leczenie chorób współistniejących np. cukrzycy.

    Jakie zmiany w diecie pozwolą Ci uniknąć kamicy?

    • unikaj rafinowanych węglowodanów – tzn. wysoko oczyszczonych produktów pozbawionych błonnika ( np. biały chleb, biały ryż),
    • wzbogać dietę o produkty bogate w błonnik rozpuszczalny np. pektyny – znajdziemy je w jabłkach, owocach cytrusowych, burakach, dyni, marchewce ( błonnik usprawnia prawidłowe obkurczanie się pęcherzyka) oraz  w niektórych przypadkach powoduje rozpuszczenie się złogów!
    • wzbogać posiłki o otręby i zarodki pszenne, kiełki, soczewicę, ciecierzycę, fasolę (niekoniecznie po bretońsku 🙂
    • unikaj bardzo tłustych pokarmów : kiełbas, bekonów, tłustych serów itp.
    • staraj się unikać smażenia – więcej piecz, gotuj na parze a gotowy posiłek polej łyżką oliwy z oliwek. Dotyczy to również smażonej cebulki,
    • jadaj regularnie, 4- 5 razy dziennie w miarę możliwości,
    • wprowadź ruch,

    Kolejny przykład jak dietą, modyfikacją stylu życia możemy odsunąć widmo “stołu operacyjnego”

    * Wykorzystano materiały prof. M. Jarosza oraz J. Dzieniszewskiego

  • BUCZKOWSKA DLA ZDROWIA,  PRZEPISY

    Dynia

    Dynia – warzywo, które nie jest szczególnie doceniane, a powinno. Bogata w beta – karoten, zalecana przy obrzękach, astmie, korzystnie wpływa na trzustkę.

    Dynię można wykorzystać do zup, ciasta, kopytek itd.

    Pierwszy przepis to pasztet – smaczny, prosty i efektowny, a przy okazji zużywamy te zalegające w lodówkach dynie i cukinie.

    Drugi przepis to pikantna zupa z soczewicą – smak ostry podwyższa nam temperaturę ciała na chwilę, aby po ok. 1 godzinie ją obniżyć. Nie bez powodu  w kuchni indyjskiej/chińskiej używa się smaku ostrego – docelowo organizm trochę się ochładza.

    Także do dzieła 🙂

    Pasztet dyniowo - cukiniowy

    Smaczny, wilgotny, zdrowy
    Prep Time 15 mins
    Cook Time 1 hr 15 mins
    Course przystawka
    Servings 4 osoby

    Ingredients
      

    • 600 gr dyni
    • 600 gr cukinii
    • 6 łyżek płatków owsianych błyskawicznych
    • 3 łyżki płatków migdałowych
    • 2 małe jaja
    • 2 łyżki natki pietruszki
    • 1 łyżka oleju/oliwy
    • 2 łyżeczki soli
    • ½ łyżeczki pieprzu

    Instructions
     

    • Cukinię i dynię zetrzyj na tarce o dużych oczkach, dodaj sól i odstaw na 20 minut- następnie dokładnie odsącz warzywa z nadmiaru płynu. W międzyczasie podpraż płatki migdałowe na suchej patelni
    • Do odsączonych warzyw dodaj : płatki owsiane, migdałowe, jaja, pietruszkę, olej/oliwę, pieprz, z solą uwaga, bo masa może być słona - sprawdź- wszystko wymieszaj i wyłóż do wyścielonej papierem do pieczenia keksówki ( ok 35 cm) i piecz w 180 st ok 75 minut.

    Notes

     Pasztet ma ładną zwartą konsystencję, przy tym jest wilgotny i ładnie się prezentuje. Można go śmiało podać na imprezę. Idealnie pasuje na chleb z dodatkiem jogurtu greckiego, lub jako dodatek do obiadu. 
    Pyszności 🙂
    Keyword pasztet, wegetariańskie, dynia, cukinia

    Zupa dyniowo - cukiniowa

    Pikantna zdrowa zupa z soczewicą
    Prep Time 10 mins
    Cook Time 35 mins
    Course Danie główne, przystawka
    Servings 4 osoby

    Ingredients
      

    • 1,5 - 2 litry bulionu
    • 300 gr dyni
    • 300 gr cukinii
    • 1 szt marchewki
    • 6 łyżek zielonej soczewicy
    • 2 strąki suszonej papryczki chilli opcjonalnie, może być suszona mielona papryka
    • 2 łyżki natki pietruszki
    • ½ łyżki lubczyku
    • łyżeczki kurkumy

    sól, pieprz

      Instructions
       

      • Przygotuj bulion ( najlepiej warzywny)- doprowadź do wrzenia - cukinię i dynię pokrój w niewielką kostkę, marchew w plastry
      • Do gotującego się bulionu wrzuć przepłukaną soczewicę ( czasami trzeba ją namoczyć to zależy z jakiej firmy kupiliście), warzywa, przyprawy, rozdrobnioną lub mieloną chilli- gotuj ok 35 minut lub dłużej do miękkości soczewicy
      • Podawaj z posiekaną natką pietruszki

      Notes

      Polecam 🙂
      Keyword Cukinia, soczewica, wegetariańskie, dynia
    • BUCZKOWSKA DLA ZDROWIA,  PRZEPISY

      Sezon na cukinię

      Cukinia gości w naszych ogrodach i na sklepowych półkach. Warto ją spożywać, bo cukinia ma właściwości moczopędne, dzięki niej możemy pozbyć się obrzęków. Jest warzywem dosyć mdłym dlatego warto nadać jej charakteru poprzez dodatki np. chilli, natka pietruszki czy czosnek niedźwiedzi.

      Oto moje pomysły na cukinię 🙂

      Faszerowana cukinia

      Pyszna prosta cukinia 🙂
      Prep Time 15 mins
      Cook Time 30 mins
      Course Danie główne, przystawka
      Servings 2

      Ingredients
        

      • 1 szt. cukinii średnia
      • ½ szkl. czerwonej soczewicy
      • 1 łyżka czarnuszki/sezamu
      • 1 łyżka orzechów laskowe/włoskie
      • 1 łyżka parmezanu/dojrzałej goudy lub innego sera
      • 1 łyżka ulubionych ziół np. bazylii, oregano
      • 1 ząbek czosnku
      • ½ łyżki oliwy

      sól, pieprz

        Instructions
         

        • Piekarnik rozgrzej do 190 st. Cukinię przekrój na pół - wzdłuż. Łyżką wydrąż środek. Widelcem ostrożnie podziurkuj cukinię - dopraw (połową porcji ziół), skrop oliwą. Włóż do żaroodpornego naczynia i piecz 20 minut.
        • Soczewicę opłucz i ugotuj zgodnie z instrukcją, wrzuć pokrojony czosnek do gotującej soczewicy
        • Orzechy zblenduj, ser zetrzyj na tarce - dopraw pieprzem
        • Ugotowaną soczewicę wymieszaj z czarnuszką, ziołami, dopraw - wyłóż na cukinię, posyp zblendowanymi orzechami i serem - skrop oliwą - piecz ponownie ok 10 minut.

        Notes

        Smaczne wegetariańskie danie 🙂
        Keyword Cukinia, soczewica, wegetariańskie

         

        Sałata z czerwonym ryżem i cukinią

        Orzeźwiająca sałatka
        Prep Time 10 mins
        Cook Time 25 mins
        Course Danie główne, Sałatki
        Servings 1

        Ingredients
          

        • 50 gr czerwonego ryżu
        • 1 szt. cukinii mała
        • ½ szt. papryki czerwonej
        • 3 szt. suszonych grzybów mung
        • 1 łyżka oliwy
        • 1 łyżka oleju sezamowego
        • 1 łyżka soku z cytryny
        • 1 łyżka natki pietruszki
        • ½ szt. suszonego chilli kawałeczek

        sól, pieprz

          Instructions
           

          • Ryż gotujemy zgodnie z instrukcją, grzyby również ( grzyby po ugotowaniu kroimy w paseczki)
          • Cukinię myjemy, obieraczką do warzyw wycinamy wstążki, gotujemy na parze ok 3-4 minuty.
          • Paprykę kroimy w drobną kosteczkę
          • Z oliwy, sosu, oleju, soku - robimy dressing, dodajemy pokrojoną drobno papryczkę i posiekaną natkę pietruszki - w razie potrzeby doprawiamy
          • Wszystko razem mieszamy - polewamy dressingiem

          Notes

          Orzeźwiająca sałatka z czerwonym ryżem, można użyć innego np. basmati, jeśli nie lubisz grzybów możesz je pominąć lub dodać pieczarki.
          Smacznego 🙂
          Keyword Ryż, cukinia, wegetariańskie, wegańskie
        • BUCZKOWSKA DLA ZDROWIA,  PSYCHODIETETYKA

          ” Do otyłości jeden krok…”

          Ostatnio brałam udział w wykładach dotyczących otyłości. Wykłady te prowadzili interniści, kardiolodzy, endokrynolodzy i inni lekarze, którzy z otyłością stykają się na co dzień. Wszyscy mówili jednym głosem…” otyłość to choroba” – ICD  E66 to jest jej kod używany w międzynarodowej klasyfikacji.

          Otyłość to plaga naszych czasów! Może to nie jest nowość i takie stwierdzenie nie działa na wyobraźnię, ale fakt, że 200 chorób to powikłania otyłości już trochę tak. Nadwaga i otyłość powoduje wzrost ryzyka zachorowania na 12 typów nowotworów (np. wątroby, nerek, jajników, piersi, żołądka itd.). Ponadto mając BMI powyżej 30 kg/m2 Twoje szanse, że dożyjesz 70 – tki wynoszą 70% !

          Co to jest BMI ? Jest to wskaźnik masy ciała, który informuje czy nasza masa ciała jest w normie, czy mamy niedowagę, nadwagę, otyłość. Jak wyliczamy nasze BMI – jest to stosunek naszej wagi ciała do wzrostu (w metrach do kwadratu). Przykład osoby, która waży 85 kg i ma 165 cm wzrostu.  BMI tej osoby = 31,5 to oznacza otyłość.

          BMI nie sprawdza się u wszystkich np. u dzieci, osób wysokich, sportowców ( którzy mogą mieć większą masę mięśniową, a w otyłości chodzi o tkankę tłuszczową). Otyłość według procentowej zawartości tkanki tłuszczowej to dla kobiet > 33 %, a dla mężczyzn > 25 %. Jaki pomiar jest jeszcze przydatny do oznaczania otyłości ? To obwód talii. Dla kobiet obwód powyżej 80 – 88 cm, a dla mężczyzn 94 – 104 cm oznacza otyłość.

          Cyferki cyferkami, ale za każdą osobą, która ma problem z wagą stoi jakaś historia. Czy jest to zbyt duża podaż energii (za dużo kalorii w stosunku do wydatkowanej energii) czy zaburzenia metaboliczne, stosowanie niektórych leków, to trzeba pochylić się nad tym problemem. Taką osobą, która zareaguje na wzrost wagi, może być lekarz. Lekarz ma obowiązek raz do roku zważyć pacjenta i powinien zrobić coś więcej niż powiedzieć “proszę jeść mniej”. Powinien go wyedukować, wesprzeć, skierować do dietetyka lub przepisać leki, które np. wyregulują nadmierny apetyt. Tak powinno być. Pamiętajmy jednak, że to zależy od nas samych co zrobimy w kierunku zrzucenia kilogramów.

          A jak jest…można się domyśleć. Lekarz nie ma tyle czasu dla pacjenta, do dietetyka pacjent nie pójdzie, bo ma “wizje” okropnych posiłków. Leki są za drogie itd. Na pacjenta podziała dopiero sama choroba, a nie chęć jej zapobieżenia. Tu jest największy błąd. Warto zadbać o swoją wagę jak widać chodzi o około 200 chorób.

          Osoby będące na różnych dietach, wiedzą, że po tygodniu, dwóch, miesiącu przychodzi kryzys. Wówczas przerywają dietę, nie biorą pod uwagę, że to jest część procesu odchudzania. Po przerwanej diecie, kilogramy wracają pod postacią jojo. Najczęściej jojo występuje po drakońskich dietach. Osoby, które mimo kryzysu i przerwanej diety podejmują ponownie wyzwanie są wzorem dla innych. Dalej chcą zadbać o swoje zdrowie, nie zniechęcają się i walczą.

          Redukcja wagi na stałe wymaga cierpliwości, nastawienia się na dłuższy proces zmiany nawyków żywieniowych. Pomyśl… na swoją nadwagę czy otyłość “pracowałaś/eś” kila lub kilkanaście lat. Nie da się zrzucić tego balastu w ciągu paru tygodni, czy miesięcy na trwałe. Myślenie, że “po skończonej diecie rzucę się na frytki, pizze, hamburgery”, świadczy o tym, że jeszcze długa droga przed Tobą.

          Pierwszy krok to uświadomienie sobie faktu o swojej nadwadze czy otyłości. Sprawdź czy nie ma ona podłoża zaburzeń gospodarki hormonalnej itp. (badania), może cierpisz na kompulsywne objadanie się. Nie powiem Ci “jedz mniej” ale jedz zdrowiej. Co to oznacza ?

          • mniej smażonego, a więcej duszonego, gotowanego
          • mniej słodzonych, gazowanych napojów,
          • więcej warzyw,
          • więcej roślin strączkowych, a mniej czerwonego mięsa
          • wprowadzenie oliwy z oliwek,
          • mniej przetworzonej żywności (ciasteczek, czekoladek, frytek, hamburgerów, itp.)
          • regularne posiłki,
          • aktywność fizyczna – osobom otyłym zaleca się spacery, pływanie, nordic walking, jazdę na rowerze ( indywidualnie, w zależności od stopnia otyłości).

          Najważniejsza jest zmiana nawyków żywieniowych, ruch – bo bez tych zmian, pacjent staje się pacjentem bezterminowym.